Decubitus is een veelvoorkomend probleem. Het is belangrijk om decubitus te voorkomen en tijdig te behandelen om verdere complicaties te voorkomen. Ben je op zoek naar tips voor het behandelen en voorkomen van decubitus? In onze blog lees je er alles over!
Opbouw van de huid
De huid bestaat uit de volgende drie lagen:
- De opperhuid (epidermis) bestaat uit hoorncellen. De hoorncellen vernieuwen zich ongeveer iedere maand.
- De lederhuid (dermis) bestaat uit bloedvaatjes en zenuwcellen.
- Het onderhuids bindweefsel (subcutis) bestaat uit vet. En dient voor energie-opslag.
De betekenis van decubitus
Decubitus is een beschadiging van de huid en/of onderliggend weefsel. Het worden ook wel doorligplekken genoemd. Dit komt door druk. Of druk in combinatie met schuifkrachten. Het leidt ten eerste tot ongemak en pijn. Daarnaast zorgt het ook voor hoge kosten voor de wondzorg. Het is belangrijk om decubitus multidisciplinair aan te pakken.
Wil je meer leren over preventie en behandeling van decubitus? Doe dan onze geaccrediteerde e-learning ‘Behandelen en voorkomen van decubitus’. Hier in leer je:
- De risicofactoren voor decubitus benoemen
- De verschillende decubitus categorieën omschrijven
- De maatregelen benoemen ter voorkoming van decubitus
- Het verschil benoemen tussen IAD en decubitus
- Uitleggen wat vochtige wondbehandeling is. En met welk doel dit wordt toegepast
- Gebruik maken van het WCS-classificatiemodel voor het juiste verbandmiddel
Classificatie van decubitus
Het NPIAP/EPUAP classificatiesysteem deelt decubitus op in vier categorieën.
Het is niet zo dat deze elkaar altijd opvolgen. Categorie 4 is wanneer het zich openbaart. Ook kan een ondiepe wond categorie 3 of 4 zijn. Omdat op sommige lichaamslocaties de huidlaag minder dik is. Bijvoorbeeld de hiel ten opzichte van de bil.
Soms is het verschil tussen categorie 3 en 4 niet duidelijk. Of bestaat het vermoeden dat er diepe decubitus is. Maar kan dit nog niet worden vastgesteld. Daarom zijn in de herziene richtlijn twee categorieën ‘diepte onbekend’ toegevoegd.
- Categorie I decubitus: niet-wegdrukbare roodheid bij een intacte huid
Het is belangrijk te bekijken of de verkleuring wegdrukbaar is. Druk met de vinger 3 seconden op de verkleuring. Bij een witte huid is er géén sprake van decubitus. Bij een donkergekleurde huid is dit moeilijker te beoordelen. Beoordeel dan of er sprake is van lokale warmte. En kijk naar oedeem of verharding. - Categorie II decubitus. Verlies van een deel van de huidlaag of blaar
- Categorie III decubitus. Verlies van een volledige huidlaag
- Categorie IV. Verlies van een volledige weefsellaag
- Ongeclassificeerd
Risicoscreening voor het voorkomen van decubitus
Met het herkennen van de risicofactoren kun je doorligplekken voorkomen. Daarom wordt het vaak toegepast in de wondzorg.
Bij iedere patiënt in de wondzorg wordt een risicobeoordeling uitgevoerd. Hieruit blijkt welke maatregelen genomen moeten worden.
Risicofactoren zijn:
- Activiteits- en immobiliteitsbeperkingen
- Kwaliteit van de huid
- Verstoord transport
- Slechte voeding
- Verhoogde lichaamstemperatuur
- Oudere mensen
- Beperking in de zintuigen
- Fysieke gezondheid
- Mentale gezondheid
- Afwijkende hematologische bepalingen
- Preventieve maatregelen
Druk is de belangrijke risicofactor. Daarom is het verlagen dan deze druk het belangrijkst. Dit kan op verschillende manieren. Hieronder worden de verschillende manieren kort toegelicht.
Tip #1: Verlagen van druk door de wisselhouding
Het is belangrijk je patiënt verschillende houdingen te laten aannemen. Hierdoor neem je de druk op bepaalde plaatsen weg. Hiervoor kan je bijvoorbeeld een schema gebruiken. Dit kan bijdragen aan de continuïteit van de maatregel.
Ligt je patiënt op de zij? Leg hem of haar dan half op de zij. Dit kan je doen door bijvoorbeeld een kussen in de rug te leggen. Wanneer je patiënt op de rug ligt? Dan kun je de Semi-Fowler houding gebruiken.
Er kunnen ook hulpmiddelen ingezet worden. Bijvoorbeeld een glijzeil, papegaai of sokken.
Tip #2: Drukverlagende materialen voor het voorkomen van decubitus
Wanneer wordt een drukverlagend matras in gezet? Dit is afhankelijk van mobiliteit en conditie van de patiënt. En de afspraken die in een instelling gemaakt zijn.
Mogelijkheden zijn een drukverlagend schuim- of luchtmatras. ls de wisselhouding niet of onvoldoende mogelijk? Dan is er indicatie voor een luchtmatras. Eventueel kan hierbij een ergotherapeut en/of fysiotherapeut geconsulteerd worden.
Er moet gecontroleerd worden of deze nog goed ingesteld is. En nog goed functioneert. Nadat iemand in een andere houding is gepositioneerd is het van belang om te controleren of hij of zij comfortabel is, en dat waar mogelijk de zelfredzaamheid behouden wordt.
Synthetische schapenvachtjes werken niet drukverlagend. Eventueel kan een medische (Australische) schapenvacht ingezet worden. Deze bieden een licht drukverminderend effect.
Er zijn aanwijzingen dat meerlagig schuimverband drukverlagende werking heeft. Dit geldt ook voor hydrocolloidverband op de op de stuit of hielen. Deze materialen hebben een aantal nadelen.
- Ze worden in geval van preventief gebruik niet vergoed
- Controle van de huid is niet meer goed mogelijk
- Bij het verwisselen ervan kan het de huid belasten
Bij het vrijleggen van de hielen is er geen druk. Dus ook minder dan op een luchtmatras. Vrijleggen van de hiel kan door het hele onderbeen te ondersteunen. Dit kan op bijvoorbeeld een kussen. Waarbij de knie licht gebogen is.
Er zijn ook hielbeschermers waarmee de hiel wordt vrij gelegd. Hielbeschermers lijken op sloffen. Het zijn hulpmiddelen voor in het bed.
Tip #3: Druk door overige factoren
Doorligplekken kunnen ook veroorzaakt worden door:
- Catheters
- Zuurstofslangen
- Plooien in het beddengoed
Controleer goed of niks op de huid drukt.
Tip #4: Huidverzorging
Voor huidreiniging moeten pH-neutrale producten gebruikt worden. Bij overmatig vocht, kan de huid beschermd worden met barrière-crème. Uiteraard is het belangrijk om het juiste incontinentiemateriaal te gebruiken. Daarnaast is de maat van materiaal belangrijk. Tot slot moet het product tijd worden vervangen.
Prevent IAD & blemishes
Het is fijn als je op de hoogte bent van wat jij als professional kan doen om IAD bij jouw cliënten te voorkomen. Ten eerste bespaar je jouw cliënt hier veel ellende. Ten tweede bespaart het ook kosten en tijd voor een IAD-behandeltraject. Wil je hier meer over weten? In deze blog lees je er alles over!
Tip #5: Voeding
Een aantal aspecten verhogen het risico:
- Een slechte voedingstoestand
- Onvoldoende vochtinname
- Onvoldoende eiwitten en vitaminen
- Ondergewicht of overgewicht
Is de voedingstoestand onvoldoende? Dan is het belangrijk om de voedingstoestand te verbeteren. Hierbij kan een diëtiste noodzakelijk zijn.
Tip #5: Educatie van patiënt en mantelzorger
Het is belangrijk om de patiënt en mantelzorger(s) te informeren. Bijvoorbeeld over preventie en de behandeling van decubitus. In de e-learning ‘Behandelen en voorkomen van decubitus’ vind je hier tools voor. Zoals informatiefolders die aan de patiënt gegeven kunnen worden. Klik hier om naar de e-learning te gaan.
Tip #6: Overige aandachtspunten
Het is belangrijk dat er aandacht is voor de pijn. Gebruik liever geen windringen, (handdoek-)rolletjes en dergelijken. Deze maken namelijk contact met een stukje lichaamsoppervlakte. Wat weer meer druk geeft.
Als pijn zorgt voor stress, kan dit de genezing belemmeren. De VAS-score helpt bij het rapporteren van de pijn. Zo kan goede pijnstilling gegeven worden.
Wondgenezing
Er zijn twee verschillende beoordelingsmethoden in de wondzorg. Het TIME-model en het WSC classificatiemodel.
Bij het onderzoeken en rapporteren van de wond kun je gebruik maken van het TIME-model.
Hieronder zie je het WCS classificatiemodel. Dit kan ook worden ingezet als beoordelingsmethodiek. En kan je helpen het juiste verbandmateriaal te kiezen.
Curea P1 and P1 Duo Active zijn uitermate geschikt voor de behandeling van decubitus. Het product zorgt niet alleen voor het beheersen wond exsudaat. Maar ook voor het voorkomen van een nieuwe infectie. Hierbij komt dat er minder verbandwisselingen nodig zijn. Met als gevolg: besparing van materiaal- en personeelskosten. Bekijk onderstaande video en maak kennis met de producten!
Een geurende wond zit niet alleen in de huid, ook in het hoofd. Wil je meer weten? Vraag een gratis Curea sample aan.
Bronnen:
Kwaliteitsstandaard decubitus, V&VN (2021)
Halfens, et Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblemen Rapportage resultaten (2015)
https://www.huidziekten.nl/folders/nederlands/huid.htm
Landelijke multidisciplinaire richtlijn Decubituspreventie en behandeling (V&VN,2011)
https://www.venvn.nl/media/zh3pyjjj/patien-1.pdf
wcs.nl
