Zo kom je oud en nieuw veilig door!

Oorzaken ongelukken tijdens oud en nieuw 
Wat zien de zorgprofessionals op de eerste hulp het meest voorbijkomen tijdens de jaarwisseling? Naast vuurwerkgewonden komen tijdens oud en nieuw ook relatief veel mensen met een alcoholvergiftiging terecht op de spoedeisende hulp.

Vuurwerkongelukken voorkomen 
Door het toedoen van vuurwerk lopen elk jaar veel mensen wonden op. Soms zelfs met fatale gevolgen. Dit kan onder andere komen doordat vuurwerk op de verkeerde manier wordt afgestoken. Voorkom ongelukken door veilig om te gaan met je vuurwerk.

Veilig omgaan met vuurwerk: dit moet je weten
Natuurlijk kun je vuurwerkongevallen nooit helemaal voorkomen. Misschien loop je nietsvermoedend door je buurt wanneer een onzorgvuldig afgestoken vuurpijl ineens jouw kant op schiet. Maar als je zelf met vuurwerk in de weer gaat, kun je wel degelijk voorzorgsmaatregelen nemen om het risico op vuurwerkletsel tot het minimum te beperken. Hoe? Simpel: door je verstand te gebruiken en deze tips op te volgen wanneer je van plan bent vuurwerk af te steken.

Zo steek je de vuurwerklont veilig aan
Steek je vuurwerk nooit aan met lucifers of een aansteker. Als je dat wel doet, loop je het risico dat de lont halverwege al vlam vat en je te weinig tijd hebt om voldoende afstand (tenminste 6 meter) van het vuurwerk te nemen. Waarmee steek je het vuurwerk dan wel aan? Het beste is om een aansteeklont te gebruiken, maar een sigaret werkt ook.

Heb je de vuurwerklont aangestoken, maar gebeurt er vervolgens niets? Probeer de lont dan niet opnieuw aan te steken. Als deze namelijk voor een deel al is verbrand en het kortere lontje na het opnieuw aansteken vlam vat, kom je niet op tijd weg voordat het vuurwerk ontploft.
Houd het vuurwerk niet in je hand wanneer je het aansteekt! Ga je vuurwerkpijlen lanceren? Plaats ze in een object dat niet zomaar kan omvallen. Je siervuurwerk op een veilige manier lanceren doe je met één of meerdere van deze hulpmiddelen:

• Lanceerstandaard
  Om je ervan te vergewissen dat het vuurwerk stevig en stabiel op de grond staat en niet zomaar per ongeluk omvalt bij het aansteken, kun je het beste een zogeheten lanceerstandaard gebruiken. Daar kun je allerlei soorten vuurpijlen in zetten. Bovendien kun je een lanceerstandaard keer op keer opnieuw gebruiken.
  Heb je geen lanceerstandaard bij de hand? We hebben een paar alternatieven gevonden die dan het overwegen waard zijn:
• Vuurwerkpot
  Zet twee zware stenen om je vuurwerkpot heen om deze te stabiliseren. Vervolgens zet je de vuurpijl in de put en steek je de lont aan.
• Pvc-buis
  Een pvc-buis kan uitkomst bieden bij grotere vuurwerkpijlen, mits de pvc-buis goed diep in de grond kan worden geduwd.
• Wijnfles
  Veel mensen gebruiken een lege wijnfles om hun siervuurwerkpijlen in te zetten. Vergeet niet om de fles tot halverwege met zand te vullen, zodat hij niet makkelijk kan omvallen wanneer de vuurwerkpijl wegschiet.

Pas ook op met sterretjes
Het wordt nog vaak gezegd: sterretjes vallen onder de noemer ‘koud vuur’. Dat klinkt alsof dit soort vuur op magische wijze niet voor brandwonden of andere schade kan zorgen. Dat is natuurlijk klinkklare onzin. ‘Koud vuur’ is helemaal niet zo koud: sterretjes kunnen wel degelijk voor ongelukken en brandwonden zorgen.

De kleine vonkjes die van de sterretjes afspringen voelen misschien niet zo heet aan, maar de bron van het vuurwerk is wel degelijk heet. De kern kan zelfs temperaturen van tot boven de duizend graden aannemen! Wees daarom voorzichtig bij het vastpakken van een brandend sterretje en houd het uit de buurt van synthetische kledingstoffen of brandbare vloeistoffen.

Brandwonden
Staat de frituurpan al te walmen? Pas op dat er tijdens het bakken van je huisgemaakte oliebollen geen frituurolie op je handen of armen spettert. De frituurpan moet natuurlijk goed stabiel op een stevige ondergrond staan. Als die namelijk omvalt terwijl je ermee in de weer bent, zijn de gevolgen niet te overzien. Mocht brand ontstaan door de frituurpan, is deze niet zomaar met water te blussen. Haal daarom uit voorzorg alvast een blusdeken tevoorschijn.

Toch een brandwond opgelopen tijdens het bakken, of doordat je huid per ongeluk met andere hete objecten of brandende kaarsen in aanraking is gekomen? Volg dan deze stappen:

Houd je brandwond zo’n 20 minuten onder de lauwe kraan. Je kunt ook een brandwondenkompres gebruiken. Verwijder kleding rondom de wond, tenzij het door de hitte aan de huid is gaan kleven.
Is er sprake van een ernstige brandwond? Bel dan het alarmnummer.
Valt het mee? Zorg dan in elk geval dat je een steriel snelverband over de wond aanbrengt.

Meer informatie over de behandeling van brandwonden vind je in onze Wondwijzer. Klik hier om de Wondwijzer te downloaden.

Oogletsel door vuurwerk
De beste manier om te voorkomen dat vuurwerk je ogen beschadigt, is door een vuurwerkbril op te zetten. Ook als jij niet degene bent die het vuurwerk afsteekt, is het dragen van een vuurwerkbril geen onnodige luxe. Meer dan de helft van de mensen die oogletsel oplopen door afgestoken vuurwerk, bestaat namelijk uit omstanders. Want ook als je enkel naar het afgestoken vuurwerk kijkt, bestaat de kans dat het vuurwerk per ongeluk jouw kant op schiet.

Niet alleen volwassenen lopen dit risico: kinderen kunnen hier net zo goed het slachtoffer van worden. Je doet er dus verstandig aan om elk gezinslid van een vuurwerkbril te voorzien.

Goed, jij en je gezinsleden zijn nu misschien wel goed beschermd tegen zo’n ongeval. Maar weet je ook wat je moet doen als iemand anders vuurwerk in diens ogen krijgt? Ook dat hebben we voor je uitgezocht.

Zie je dat het door vuurwerk geraakte oog aan het bloeden is, of dat de pupil vervormd is geraakt? Dan kun je beter niet op eigen houtje proberen de wond te verzorgen. Bel direct het noodnummer en leg de situatie zo helder mogelijk uit, zodat de persoon aan de andere kant van de lijn je kan begeleiden en ondertussen hulp kan sturen.

Zie je geen bloed in het oog en ziet de pupil niet vervormd uit? Dat scheelt! Toch betekent dat niet dat er niets hoeft te gebeuren. Het van het vuurwerk afkomstige buskruit moet namelijk zo snel mogelijk uit het oog worden gespoeld. Dat doe je door de huid onder het oog eerst voorzichtig iets omlaag te trekken en vervolgens wat water in het oog te druppelen. De persoon die geraakt is, moet juist omhoog kijken terwijl jij met beleid het buskruit uit diens oog spoelt. Bel ook de huisarts (of huisartsenpost), die kan het beste adviseren welke stappen daarna eventueel genomen moeten worden.

Vuurwerkletsel aan ledematen: hier moet je aan denken
Hoe handel je als vuurwerk schade toebrengt aan andere delen van je lichaam?
We kennen het allemaal: de verhalen over mensen die als gevolg van verkeerd afgestoken vuurwerk een paar vingers of zelfs handen moeten missen. Natuurlijk moet er direct naar 112 worden gebeld, maar ondertussen is het belangrijk dat je flinke druk blijft uitoefenen op de wond om het bloeden te stelpen.

Is een vinger of hand helemaal afgerukt? Zorg ervoor dat deze meteen zo steriel mogelijk worden verpakt en bewaard totdat de ambulance eraan komt. Dat doe je zo: leg de vinger(s) of hand(en) in een kompres of verband, mits steriel, en plaats dit weer in een droog en schoon plastic zakje dat je goed kunt afsluiten. Het beste is om het plastic zakje vervolgens in een bak met ijswater te stoppen, zodat het goed gekoeld blijft. Voorkom dat het water het plastic zakje kan binnensijpelen. Door snel en adequaat te handelen, vergroot je de kans dat de ontbrekende delen in het ziekenhuis weer kunnen worden aangezet.   

Alcoholvergiftiging
Per ongeluk te diep in het glaasje gekeken: het overkomt heel wat mensen tijdens de feestdagen. Meestal hoeft iemand alleen maar de roes uit te slapen. In sommige gevallen kan een teveel aan alcohol in het bloed gevaarlijk zijn en zelfs fatale gevolgen hebben. Hoe herken je of dat het geval is? Er zijn verschillende kenmerken die op een serieuze alcoholvergiftiging wijzen. Niet alleen drastische gedragsveranderingen komen voor; mensen met een alcoholvergiftiging kunnen soms niet blijven staan of zitten en kunnen mogelijk zelfs het bewustzijn verliezen. Maar ook overgeven kan erop duiden dat iemand een gevaarlijke hoeveelheid alcohol tot zich heeft genomen. Reageert iemand helemaal niet meer op jouw stem, of reageert die persoon niet als je diegene bij de schouders pakt? Dan moet je meteen 112 bellen. Ligt iemand bewusteloos op de grond? Zorg ervoor dat die persoon niet op zijn of haar rug ligt. Blijft zo iemand namelijk wel op diens rug liggen, dan kan diegene stikken in het eigen braaksel. Daarom moet je iemand die door de alcohol het bewustzijn heeft verloren, altijd op de zij leggen. Blijf bij die persoon wachten tot de hulpdiensten arriveren en houd ondertussen goed in de gaten of die persoon stabiel adem blijft halen.